Από την 21η Απριλίου του 1967 η Χούντα των Συνταγματαρχών είχε καταλύσει τους δημοκρατικούς θεσμούς, φυλακίζοντας και εκτοπίζοντας πλήθος κόσμου με αντιδικτατορικά φρονήματα. Η χώρα έμπαινε σε μια περίοδο πίεσης και ατασθαλιών, κατά τη διάρκεια της οποίας και από την πρώτη στιγμή, οργανώνονταν διάφορες δράσεις και σχέδια για την αντίσταση στους δικτάτορες.
Τον δρόμο είχε δείξει ο Παναγούλης
Γεννημένος στη Γλυφάδα, στις 2 Ιουλίου 1939, ο Αλέξανδρος (Αλέκος) Παναγούλης υπήρξε προδικτατορικά μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου της ΟΝΕΚ (νεολαία της Ένωσης Κέντρου). Μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, πέρασε αμέσως στην παρανομία, λιποτακτώντας από τον στρατό, όπου υπηρετούσε τη θητεία του.
Ο Παναγούλης ήταν αρχηγός και ηγέτης της οργάνωσης «Εθνική Αντίσταση» και του ΛΑΟΣ (Λαϊκός Αντιστασιακός Οργανισμός Σαμποτάζ), με μοναδικό σκοπό ύπαρξης την αποτίναξη της δικτατορίας από τις ρίζες της, με τη δολοφονία του Γεώργιου Παπαδόπουλου.
Η απόπειρα δολοφονίας έγινε στις 13 Αυγούστου του 1968, στη λεωφόρο Αθηνών-Σουνίου, κοντά στο Λαγονήσι, με τη χρήση εκρηκτικών. Η αποτυχία του τολμηρού αυτού εγχειρήματος οφείλεται σε έλλειψη συντονισμού.
Ο Παναγούλης συνελήφθη, οδηγήθηκε στα κρατητήρια της ΕΣΑ, όπου υπέστη σκληρά και απάνθρωπα βασανιστήρια. Ωστόσο άντεξε, χωρίς να ομολογήσει το παραμικρό, για να δηλώσει: «δεν επιδίωξα να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Δεν είμαι ικανός να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Επιδίωξα να σκοτώσω έναν τύραννο».
Μεταδικτατορικά, ο Παναγούλης εξελέγη βουλευτής Β΄ Αθηνών με την Ένωση Κέντρου – Νέων Δυνάμεων.
Πέθανε την Πρωτομαγιά του 1976, σε ένα μυστηριώδες τροχαίο, η υπόθεση του οποίου δεν εξιχνιάστηκε.
Το χρονικό της εξέγερσης
Η αρχή έγινε στις 14 Φεβρουαρίου 1973, με την συγκέντρωση στο Πολυτεχνείο φοιτητών που ζητούσαν κατάργηση του νόμου περί υποχρεωτικής στράτευσης όσων ανέπτυσσαν συνδικαλιστική δράση στη διάρκεια των σπουδών τους. Η διαμαρτυρία έληξε με έφοβο της αστυνομίας και τη σύλληψη 11 φοιτητών.
Λίγες μέρες αργότερα ήρθε η κατάληψη της Νομικής σχολής από φοιτητές με συνθήματα «Δημοκρατία», «Κάτω η Χούντα» και «Ζήτω η Ελευθερία». Η βίαιη καταστολή της εξέγερσης από την αστυνομία πείσμωσε περισσότερο τους νέους, εντείνοντας την αγωνιστικότητά τους.
Η κορύφωση ήρθε στις 14 Νοεμβρίου, όταν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν να απέχουν από τα μαθήματα, προβάλλοντας το αίτημα εκλογών για τους φοιτητικούς συλλόγους.
Όλο και περισσότερος κόσμος συνέρρεε στο Πολυτεχνείο, με την αστυνομία αυτήν τη φορά να μην μπορεί να ελέγξει την κατάσταση. Ο αγώνας είχε πλέον αρχίσει και το σύνθημα είχε δοθεί με εμφατικό τρόπο.
Την αδυναμία της αστυνομίας κλήθηκε να καλύψει ο στρατός, με τρεις μοίρες ΛΟΚ, μία μοίρα Αλεξιπτωτιστών και τρία άρματα μάχης.
Πρωτού ξημερώσει η 17η του Νοέμβρη, στις 3 τα χαράματα, δόθηκε η εντολή εισβολής στο άρμα μάχης που βρισκόταν απέναντι από το Πολυτεχνείο.
Η πύλη έπεσε, ο στρατός εισέβαλε στον προάυλιο χώρο του Πολυτεχνείου, εξαπολύοντας ανθρωποκυνηγητό εναντίον των φοιτητών, που έντρομοι προσπαθούσαν να διαφύγουν στους δρόμους πηδώντας από τα κάγκελα.
Επισήμως, οι νεκροί ανέρχονται στους 34. Ο αριθμός, ωστόσο, ενδέχεται να είναι μεγαλύτερος, αν λάβουμε υπόψιν τους τραυματίες που αρνήθηκαν να διακομιστούν στο νοσοκομείο, υπό τον φόβο της σύλληψης.
Τον Γεώργιο Παπαδόπουλο κατάφερε να ανατρέψει με πραξικόπημα ο ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης, επιβάλλοντας καθεστώς σκληρότερο ακόμα και από αυτό του πρώτου. Τελικά, η δικτατορία κατέρρευσε στις 23 Ιουλίου του 1974, αφού πρώτα επωμίστηκε το βάρος της ευθύνης της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.
Η δίκη
Η δικαίωση για όσους αγωνίστηκαν ήρθε στις 30 Δεκεμβρίου 1975, οπότε ολοκληρώθηκε η δίκη των πρωταίτιων για την αιματηρή καταστολή του Πολυτεχνείου. Συνολικά, 20 κατηγορούμενοι καταδικάσθηκαν, με τους Ιωαννίδη και Ντερτιλή να καταδικάζονται σε ισόβια κάθειρξη και τον Παπαδόπουλο σε 25 έτη φυλάκισης.