Του Γιωργου Λιαλιου Το νερό από έξι μεγάλες «άγνωστες» πηγές στην Αττική, που θα μπορούσαν να καλύψουν έως και το 30% των αναγκών της, καταλήγει σήμερα στη θάλασσα και αυτό μοιάζει με παράλογη πολυτέλεια με δεδομένο το οξύ υδατικό πρόβλημα της πρωτεύουσας.Ο λόγος για τις τεράστιες ποσότητες νερού που χύνονται σήμερα στη θάλασσα, μετά την επεξεργασία των λυμάτων στους έξι βιολογικούς καθαρισμούς της πρωτεύουσας. Η επαναχρησιμοποίησή του για την άρδευση πάρκων και καλλιεργειών, αλλά και για τη βιομηχανία είναι εφικτή μέσα σε μια πενταετία. Αυτό υποστηρίζει επιστημονική μελέτη που ολοκληρώθηκε το 2009 για λογαριασμό της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων.Ειδικότερα, το 80% του νερού, δηλαδή τα 420 εκατ. κυβικά μέτρα από τα 539 εκατ. κ. μ. που καταναλώνονται ετησίως στην Αττική, προορίζεται για την ύδρευση του πληθυσμού. Τα υπόλοιπα 119 εκατ. κ. μ. νερού χρησιμοποιούνται για την άρδευση πρασίνου και γεωργικών καλλιεργειών (99 εκατ. κυβικά), τη βιομηχανία (17,5 εκατ. κ. μ. νερό) και την κτηνοτροφία (2,5 εκατ. κυβικά νερό ετησίως).Το νερό αυτό προέρχεται τόσο από το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ (με αποτέλεσμα τη σπατάλη πολύτιμου πόσιμου νερού) όσο και από γεωτρήσεις, προκαλώντας την εξάντληση και τελικά την υφαλμύρινση των υπόγειων υδροφορέων.Αφού χρησιμοποιηθεί το νερό, καταλήγει σε ένα από τα έξι κέντρα επεξεργασίας λυμάτων της Αττικής (Ψυττάλεια, Μεταμόρφωση, Λαύριο, Κερατέα, Βίλια, Μέγαρα) και αφού καθαριστεί χύνεται στη θάλασσα. Οι ποσότητες του νερού αυτού υπολογίζονται σε 280 εκατομμύρια κυβικά ετησίως που θα αυξηθούν με την ολοκλήρωση του βιολογικού καθαρισμού στο Θριάσιο και την κατασκευή αντίστοιχων εγκαταστάσεων στη νότια και ανατολική Αττική. Θα μπορούσε αυτό το νερό να αξιοποιηθεί;Την απάντηση δίνει το «στρατηγικό σχέδιο (masterplan) «για την επαναχρησιμοποίηση των εκροών των κέντρων επεξεργασίας λυμάτων (ΚΕΛ) της Αττικής» που εκπονήθηκε (από τη μελετητική εταιρεία Υδροηλεκτρική ΕΠΕ) για λογαριασμό του τέως ΥΠΕΧΩΔΕ. Οπως συμπεραίνει η μελέτη, με τα κατάλληλα έργα θα μπορούσαν να αξιοποιούνται περισσότερα από 80 εκατομμύρια κυβικά νερού ετησίως, κυρίως για τη συντήρηση πρασίνου, την άρδευση καλλιεργειών, αλλά και για τις ανάγκες της βιομηχανίας της Αττικής. Ολα αυτά με απόλυτη ασφάλεια, καθώς οι τεχνολογίες στον καθαρισμό λυμάτων έχουν βελτιωθεί πολύ, και με ένα ανεκτό κόστος. Τελικός στόχος είναι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, στις αστικές περιοχές να καλύπτεται από επαναχρησιμοποιημένα λύματα το 20% – 30% των αναγκών σε νερό (όχι βέβαια για πόση).Στρατηγικό σχέδιοΜε ποιο τρόπο μπορεί να αξιοποιηθεί το νερό των βιολογικών καθαρισμών; Σύμφωνα με τη μελέτη, κατά κύριο λόγο για να καλύψει ανάγκες της βιομηχανίας (43% του επεξεργασμένου νερού), της γεωργίας (26%), για αναδάσωση περιοχών (19%) και για την άρδευση αστικού πρασίνου (12%), ενώ το νερό από τους βιολογικούς καθαρισμούς μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την αναδάσωση του Ποικίλου Ορους και του όρους Αιγάλεω, καθώς και τμήματος της Σαλαμίνας (στους λόφους Τούρλα και Τσούμπα του δήμου Αμπελακίων). Για τον λόγο αυτόν μπορούν να διατεθούν έως και 16 εκατ. κυβικά νερού ετησίως.Πόσο εφικτή είναι η υλοποίηση του σχεδίου; Το masterplan περιγράφει τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν σε δύο φάσεις (2015, 2025): όλοι οι βιολογικοί καθαρισμοί πρέπει να αναβαθμιστούν, ώστε να έχουν το ίδιο επίπεδο τριτοβάθμιας επεξεργασίας των υδάτων και να αποκτήσουν «Κέντρα Ανακύκλωσης Νερού», στα οποία θα γίνεται ο τελικός καθαρισμός και η απολύμανση, πριν δοθεί και πάλι σε χρήση. Επιπλέον απαιτείται η κατασκευή κεντρικών αγωγών μεταφοράς νερού (75 χλμ. έως το 2015 και 115 χλμ. έως το 2025) και αντλιοστασίων. Συνολικά το κόστος των απαιτούμενων έργων εκτιμάται σε 72 εκατ. ευρώ έως το 2015 (και 117 εκατ. ευρώ έως το 2025).Οπως καταλήγει η μελέτη, η επαναχρησιμοποίηση του νερού είναι τελικά συμφέρουσα: το κόστος «παραγωγής» καθαρού νερού από λύματα εκτιμάται στα 0,25 – 0,35 ευρώ ανά κυβικό, κόστος που θεωρείται λογικό σε σχέση με το κόστος του νερού από το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ (0,50 – 1 ευρώ ανά κυβικό) ή από αφαλάτωση (1,50 ευρώ ανά κυβικό). Απαραίτητη, τέλος, κρίνεται και η αναθεώρηση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου, η οποία ήδη μελετάται από την Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων.Tι μας «διδάσκει» η διεθνής εμπειρίαΗ επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων για πότισμα, για τη βιομηχανία ή για τον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες στις ΗΠΑ, το Ισραήλ και άλλες χώρες. Στην Ελλάδα τα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια προς την κατεύθυνση αυτή είναι δειλά, αλλά έχουν δώσει αποτελέσματα. Ενδεικτικά:Καλιφόρνια. Η πιο έμπειρη χώρα στον καθαρισμό και την επαναχρησιμοποίηση των αστικών λυμάτων είναι οι ΗΠΑ. Ηδη τη δεκαετία του ’70 χρησιμοποιούνταν 216 εκατ. κυβικά επεξεργασμένων λυμάτων ετησίως, ενώ σήμερα η ποσότητα αυτή έχει φθάσει τα 555 – 715 εκατ. κυβικά ετησίως, τα οποία μεταφέρονται σε περισσότερες από 4.800 τοποθεσίες!Iσραήλ. Ανάλογη εμπειρία διαθέτει και το άνυδρο Ισραήλ, όπου εκτιμάται ότι το 20% των αναγκών καλύπτεται σήμερα με επαναχρησιμοποιημένα λύματα. Το 1/3 του νερού αυτού χρησιμοποιείται για την άρδευση καλλιεργειών.Κύπρος. Λόγω του οξύτατου υδατικού προβλήματος, η Κύπρος στράφηκε τα τελευταία χρόνια και στην επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων, με στόχο να χρησιμοποιεί 10 εκατομμύρια κυβικά ετησίως για την άρδευση καλλιεργειών και χώρων αναψυχής.Ελλάδα. Στη χώρα μας υπάρχουν περί τα 15 παραδείγματα επαναχρησιμοποίησης λυμάτων, κυρίως για άρδευση. Οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι αυτές της Κω και της Χαλκίδας (που αρδεύουν συνολικά έκταση 560.000 στρ.), της Ψυττάλειας (όπου υπάρχει περιορισμένη επαναχρησιμοποίηση νερού για τις ανάγκες των εγκαταστάσεων του νησιού) και της Σίνδου στη Θεσσαλονίκη (για άρδευση). 
πηγή