Ο πίνακας του Λύτρα που έγινε ηρώο στην Κερατέα
20/11/2023
Η αντιγραφή ή η παραλλαγή ζωγραφικών έργων στη νεότερη ελληνική γλυπτική δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο, ήδη από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
Το 1873 εκτέθηκε στη Διεθνή Έκθεση της Βιέννης ο πίνακας του Νικηφόρου Λύτρα (1832-1904) με θέμα τον απαγχονισμό του πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ (Γεώργιου Αγγελόπουλου, 1746-1821) και βραβεύθηκε. Το συγκεκριμένο ζωγραφικό έργο έχει γίνει αντικείμενο αντιγραφής από τον μαθητή του Λύτρα, γλύπτη Γρηγόριο Ζευγώλη (1886-1951) στο βάθρο του ηρώου Κερατέας.
Νικηφόρου Λύτρα, Ο απαγχονισμός του πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, 1864, ελαιογραφία, Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου.
Το ηρώο Κερατέας ο Ζευγώλης το ανέλαβε το 1916 και το ολοκλήρωσε το 1918, όπως αναγράφεται κάτω από την υπογραφή του γλύπτη αριστερά. Στήθηκε μετά το 1922 σε μικρή πλατεία έξω από τον ναό του Αγίου Δημητρίου, τον μητροπολιτικό Κερατέας. Επί δημαρχίας στη Λαυρεωτική του Κωνσταντίνου Πρίφτη (1952-60), μετατοπίστηκε στη σημερινή θέση του, στην Πλατεία Ηρώων.
Γρηγόριου Ζευγώλη, Ο απαγχονισμός του πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, 1918, μάρμαρο, Κερατέα, Πλατεία Ηρώων.
Το μάταιο Κυνήγι της Ευτυχίας
Απεικονίζει ανάγλυφη προσωποποίηση της Ελλάδας, της Νίκης ή της Δόξας στον τύπο της Νίκης του Παιωνίου να κρατάει φύλλα δάφνης και να κοιτάζει προς τα πάνω ολόγλυφη τεφροδόχη που επιστέφει το ηρώο. Η παράσταση πλαισιώνεται από δύο άλλα ανάγλυφα. Το πρώτο από αυτά επαναλαμβάνει κατά γράμμα το ζωγραφικό έργο του Λύτρα, σπουδή για ελαιογραφία του, έργο του 1864, που από τη συλλογή του Αντώνη Μπενάκη (1873-1954) πέρασε το 1955 στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου.
Αγνώστου, Αλληγορία του Κυνηγιού της Ευτυχίας, μάρμαρο, μετά το 1870, ταφικό μνημείο Ελευθερίου Γρηγορίου, Α΄ Κοιμητήριο Αθηνών.
Η αντιγραφή ή η παραλλαγή ζωγραφικών έργων στη νεότερη ελληνική γλυπτική δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο, ήδη από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Σε μαρμάρινη ανάγλυφη σύνθεση ταφικού μνημείου στο Α΄ Κοιμητήριο Αθηνών εντοπίζεται κατά γράμμα μεταφορά του πίνακα του Γερμανού ζωγράφου Rudolf Friedrich August Henneberg (1826-1876) “Αλληγορία του Κυνηγιού της Ευτυχίας”, έργου που χρονολογείται το 1868, στην Παλαιά Εθνική Πινακοθήκη Βερολίνου (Κρατικά Μουσεία Βερολίνου).
Ο νεαρός άνδρας με την κομψή ενδυμασία καλπάζει στο άλογό του πάνω από γέφυρα αβυσσαλέου χάσματος για να πιάσει την θεά Τύχη (Fortuna), ενώ στο βάθος απλώνεται βορειογερμανικό τοπίο. Πίσω από τον άνδρα η ξαπλωμένη, ξεψυχισμένη νεαρή γυναίκα δεν πρόλαβε να τον σταματήσει, ενώ πίσω του τρέχει να τον προφτάσει ο Διάβολος-Θάνατος…
Rudolf Friedrich August Henneberg, Αλληγορία του Κυνηγιού της Ευτυχίας, 1868, ελαιογραφία, Παλαιά Εθνική Πινακοθήκη Βερολίνου (Κρατικά Μουσεία Βερολίνου).